Yeşil Binalar
Sürdürülebilir, ekolojik, yeşil, çevre dostu vb. pek çok isim altında karşımıza çıkan doğayla uyumlu yapılar, yapının arazi seçiminden başlayarak yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendirildiği, bütüncül bir anlayışla ve sosyal & çevresel sorumluluk anlayışıyla tasarlandığı, iklim verilerine ve o yere özgü koşullara uygun, ihtiyacı kadar tüketen, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmiş, doğal ve atık üretmeyen malzemelerin kullanıldığı katılımı teşvik eden, ekosistemlere duyarlı yapılar olarak tarif edilebilir.
Dünya’daki Ulusal Yeşil Bina Konseylerinin deneyimi, yeşil binaların yaygınlaşmasını sağlamanın en etkili yollarından birinin seçili binalara bir “yeşil etiket” vermek olduğunu ortaya koymuştur. Nasıl yediğimiz yemekler veya satın aldığımız ürünler için bir “eko etiket” söz konusu ise ayni şeyi binalar için de yapmak bu binaların teşviği ve yaygınlaşması anlamında olumlu bir adımdır. İlgili etiketler sayesinde bir binanın birtakım standardlar çerçevesinde yeşilliği tescil edilir Bu standardlar aynı zamanda yeşil bina tasarlamak isteyen mimar ve mühendisler için kılavuz niteliği taşır. Sosyal sorumluluklarını yerine getirdiklerini kamuoyu ile paylaşmak isteyen şirketlere de geçerli bir etiket sağlar. Yeşil yapılaşmaya yönelmek şirketler için aynı zamanda bir sosyal sorumluluk projesi olarak da görülmelidir.
Binaların ve yerleşimlerin küresel ısınmaya sebep olan başlıca seragazı olan CO2 salınımının %40’ından sorumlu olduğunu düşünürsek, mimarlar, mühendisler, şehir plancıları ve en önemlisi yönetmelikleri belirleyen devlet yetkililerine büyük sorumluluklar düştüğünü görürüz.
Bina ve yerleşimlerin çevreye olan etkileri salgıladıkları CO2 gazıyla da sınırlı değildir. Aynı zamanda su kullanımının yaklaşık %12’si, atıkların %65’i ve elektrik tüketiminin de %71’inden sorumludurlar. Rakamların büyüklüğü, binaların ve yerleşimlerin çevreye olan etkilerinin azaltılması için ayni zamanda büyük bir potansiyelin olduğu anlamına gelir. Amerika’da yapılan bir çalışma, “yeşil” veya “çevreci” olarak tabir edilen binaların enerji tüketiminde %24-50, CO2 salınımında %33-39, su tüketiminde %40 ve atıklarda %70’e varan bir düşüş sağlanacağını ortaya koymaktadır.
Yeşil Bina Değerlendirme Sistemleri
Günümüzde binaları çevresel etkilerine göre değerlendiren pek çok sistem geliştirilmiş ve geliştirilmektedir. Bu sistemler, yeşil dönüşüm sürecinde etkili bir araç, önemli bir ilk adımdır.
Dünya’da birçok yeşil bina sertifika sistemi var. Bunlardan başlıcaları 1990’da İngiltere’de ortaya çıkan BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), 1998’de Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), 1998’de gelişmiş ülkelerin biraraya gelmesiyle kurulan kurulan IISBE (International Initiative for Sustainable Built Environment), 2003’de BREEAM’den uyarlanarak Avustralya’da oluşturulan Greenstar, 2004’de Japonya’da ortaya çıkan CASBEE (Comprehensive Assessment for Building Environmental Efficiency) ve 2009’da Almanya’da ortaya çıkan DGNB (Deutsche Gesellschaft fur Nachhaltiges Bauen)’dir.
Bu alanda ulusal ve uluslararası gelişmeleri takip eden Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği, Bina Kodu ve Sertifikasyon Komitesi, ülkemizde önemli bir boşluğu doldurmak amacıyla, alanında uzman isimlerin katılımıyla ulusal koşullara uygun bir Değerlendirme Sistemi oluşturmak için çalışmalarına başlamıştır.
B.E.S.T
Binalarda Ekolojik ve Sürdürülebilir Tasarım
Konut ve Ticari
Ülkemizde B.E.S.T sertifikasını ilgili kurum ve kuruluşları bir araya getirerek oluşturan Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği ÇEDBİK’dir. Sertifika konut ve ticari binalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Vizyonu doğrultusunda belirli bina tiplerinde özelleşen B.E.S.T, sürdürülebilirliği en efektif kılabilecek yapı kullanım yüzdeleri gözeterek tasarlanmıştır. 2015 yılında ilk versiyonu çıkan kılavuz, Ağustos 2019 itibariyle versiyon 2.0 olarak güncellenmiştir. Denetleyen, yetki veren ve danışmanlık hizmeti veren kurum ve kuruluşlar ÇEDBİK tarafından yetkilendirilmektedir.
Yes-TR
Ulusal Yeşil Sertifika Sistemi
Türkiye’de çevre dostu bina ve yerleşme uygulamalarının gelişmesi doğrultusunda kurgulanan ikinci sertifika sistemi Ulusal Yeşil Sertifika Sistemi Yes-TR’dir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı önderliğinde düzenlenen sertifika sistemi, konu hakkında uzmanlığını kanıtlamış akademisyenlerin bir araya gelmesiyle 2019 yılında tamamlanmıştır. Seçili kuruluşlarının verdiği eğitim doğrultusunda sertifika işlemlerinin yürütülmesi için uzmanlar yetiştirilmektedir. Konu ile alakalı uzmanlık alanları YESU (Yeşil Uzman) ve YESDU (Yeşil Değerlendirme Uzmanı) olarak belirlenmiştir. 2021 yılında hizmet vermeye başlayan sertifika sistemi bina ve yerleşme olarak iki kategoride değerlendirilmektedir. Sistem Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kontrolünde ilerleyen çevrimiçi bir platform üzerinden çalışmaktadır.
LEED
Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik
LEED (Enerji ve Çevresel Tasarımda Liderlik) dünyanın en yaygın kullanılan yeşil bina derecelendirme sistemidir. LEED sertifikası, çevresel, sosyal ve yönetişim avantajları sunan sağlıklı, yüksek verimli ve maliyet tasarrufu sağlayan yeşil binalar için bir çerçeve sağlar. LEED sertifikası, sürdürülebilirlik başarısının küresel olarak tanınan bir sembolüdür ve pazar dönüşümünün yolunu açan kararlı kuruluşlar ve bireylerden oluşan tüm bir sektör tarafından desteklenmektedir.
LEED sertifikası ABD'de USGBC ye yapılan başvuru üzerine sadece USGBC tarafından verilir.
BREEAM
Bina Araştırma Kuruluşu Çevresel Değerlendirme Metodolojisi
1990'dan bu yana BREEAM'in üçüncü taraf onaylı standartları, tasarımdan inşaata, kullanıma ve yenilemeye kadar her aşamada varlık performansının iyileştirilmesine yardımcı oldu. Dünya çapında milyonlarca bina, BREEAM'in ESG, sağlık ve net sıfır sıfır hedeflerine ulaşmaya yönelik bütünsel yaklaşımı doğrultusunda çalışmak üzere kayıtlıdır. 100 yılı aşkın inşaat bilimi ve araştırma geçmişine sahip bir kuruluş olan BRE'ye aittir.
DGNB
Alman Yeşil Bina Konseyi
DGNB sertifikasyon sistemi, dönüşümü hem küçük hem de büyük ölçekte kanıtlanabilir şekilde mümkün kılmak için tasarlanmıştır. Sürdürülebilir binaları, iç mekanları ve bölgeleri değerlendirmeye yönelik bir planlama ve optimizasyon aracı olarak inşaat projelerinde gerçek sürdürülebilirliğin artırılmasına yardımcı olur. DGNB sistemi, çevreyi, insanı ve ekonomik verimliliği eşit ölçülerde dikkate alan bütünsel bir sürdürülebilirlik anlayışına dayanmaktadır. Uluslararası alanda türünün en gelişmişi olarak kabul edilir ve dünya çapında uygulanır. DGNB tarafından halihazırda 30'a yakın ülkede 10.000'den fazla proje ödüllendirildi.